مبانی ارزشگذاری

آیا معیاری وجود داره که ارزش یه کالای خوب یا خدمات رو مقداردهی کنه؟ ارزش دقیقاً یعنی چی و چطور می­تونیم تعیین کنیم که یه شرکت، سهام یا حتی یه اختراع چقدر می­ارزه؟ بحث “ارزش­گذاری” هم دقیقاً همینه. به عبارتی می­خوایم قیمت واقعی یه چیز رو بفهمیم نه این که فقط اون قیمتی که تو بازار داره چقدره؟ این کار خیلی وقتا به دردمون می­خوره، از خرید و فروش سهام گرفته تا سرمایه­گذاری تو استارتاپ­ها و حتی تعیین قیمت یه اختراع. پس بیاین با هم ببینیم این ارزش­گذاری چیست، چرا مهمه و چطور انجام میشه.

ارزش را افراد غالباً «آن چیزی که می­ارزد» تعریف می­کنند. ارزش نوعی مفهوم اقتصادی است که عبارت است از یک مبلغ بیان شده بر حسب پول که در ازای کسب دارایی یا حقوق ناشی از دریافت منافع آینده از طریق استفاده از دارایی، قابل پرداخت است.

ارزش­گذاری چیست؟

ارزش­گذاری (valuation) فرآیندی تحلیلی است که در آن ارزش جاری یک دارایی یا شرکت بر اساس مقایسه آن دارایی با دارایی­های مشابه یا بر اساس ارزش فعلی متغیرهایی که بازده آتی دارایی به آن بستگی دارد، تعیین می­گردد. مفهوم ارزش و ارزش­گذاری از جمله مفاهیمی است که به کلیه فعالیت­های مالی اعم از تأمین مالی، سرمایه­گذاری و  مدیریت پرتفوی، امور مالی شرکت­ها و تجدید ساختار مالی آنها گره خورده و هر یک از این فعالیت­ها به نوعی در بخشی از فرآیند عملیاتی خود نیازمند ارزش­گذاری هستند. ارزش­گذاری اصولی و صحیح دارایی­ها، نقش عمده­ای در تخصیص بهینه سرمایه ایفا می­کند.

به بیان دیگر، ارزش­گذاری به فرآیند تعیین ارزش فعلی یک دارایی، شرکت یا کسب­وکار گفته می­شود که این ارزش فعلی، نشان­دهنده ارزش­های مختلفی از جمله ارزش ذاتی، ارزش بازار، ارزش منصفانه و ارزش اقتصادی است.

ارزش ذاتی (Intrinsic value): به معنای ارزش واقعی یک کسب­وکار است که تمامی دارایی­های مشهود و نامشهود آن را در نظر می­گیرد؛ این نوع ارزش­گذاری از طریق تحلیل بنیادین انجام می­شود.

ارزش بازار (Market Value): این ارزش به قیمت و ارزشی اشاره دارد که بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می­شود.

ارزش منصفانه (Fair Value): این نوع ارزش­گذاری، قیمت منطقی است که از سوی فعالان بازار تعیین شده و مورد توافق خریدار و فروشنده قرار می­گیرد.

ارزش اقتصادی (Economic Value): به حداکثر ارزشی اشاره دارد که یک سرمایه­گذار یا خریدار حاضر است برای شرکت و دارایی­های آن بپردازد.

دلایل ارزش­گذاری

مؤسسات اقتصادی به دلایل متفاوتی ممکن است نیازمند استفاده از خدمات ارزش­گذاری باشند، اهم این موارد به شرح زیر می­باشد:

1. ارزش­گذاری شرکت­هایی که قصد ورود به بورس یا فرابورس را دارند
2. ارزش­گذاری سهام شرکت­های بورسی جهت خرید و فروش­های بلوکی
3. ارزش­گذاری جهت ادغام، تملیک و خرید اهرمی دارایی
4. ارزش­گذاری انواع دارایی­های فکری و نامشهود شامل حق اختراع و علامت تجاری
5. ارزش­گذاری جهت تعیین قیمت پایه در مزایده عمومی
6. ارزش­گذاری برای پرداخت مالیات
7. ارزش­گذاری اوراق بهادار جهت مدیریت سبد دارایی
8. ارزش­گذاری برای توثیق سهام
9. تعیین ارزش جهت امور قضایی و پرداخت غرامت

به این ترتیب، فرآیند ارزش­گذاری می­تواند شامل تعیین ارزش سهام یک شرکت بالغ، تعیین ارزش یک کسب­وکار نوپا یا استارتاپ و یا حتی ارزیابی دارایی­های نامشهود یک کسب­وکار باشد که در ادامه به طور مختصر، به شرح هر یک می­پردازیم.

ارزش­گذاری سهام

ارزش­گذاری سهام شرکت یکی از مهم­ترین ابزارهای تحلیل مالی است که به سرمایه­گذاران، تحلیل­گران و مدیران کمک می­کند تا تصمیمات بهتری برای خرید، فروش یا نگهداری سهام بگیرند. فرآیند ارزش­گذاری، برآورد ارزش واقعی سهام یک شرکت بر اساس پارامترهای مختلفی مانند جریان­های نقدی، سودآوری و دارایی­های شرکت است. داشتن اطلاعات دقیق از ارزش واقعی سهام به سرمایه­گذاران این امکان را می­دهد تا از پرداخت بیش از حد یا کمتر از ارزش واقعی جلوگیری کنند و تصمیمات هوشمندانه­تری بگیرند.

ارزش­گذاری استارتاپ

ارزش­گذاری استارتاپ­ها فرآیندی است که به تحلیل و ارزیابی ارزش شرکت در مراحل مختلف توسعه و رشد آن می­پردازد. این فرآیند بر اساس عوامل مختلف از جمله تکنولوژی، تیم مدیریتی، محصولات و خدمات ارائه شده، بازار هدف، درآمد، هزینه، سابقه عملکرد و پتانسیل رشد شرکت انجام می­شود. ارزش­گذاری استارتاپ­ها معمولاً در مراحل مختلف زندگی شرکت مورد نیاز است، از جمله در مراحل اولیه برای جذب سرمایه، در مراحل رشد برای معاملات، همکاری­ها و یا در مراحل نهایی برای فروش یا ورود به بورس. این فرآیند می­تواند به صورت کمی یا کیفی انجام شود و از روش­های مختلفی مانند مدل­سازی مالی، روش­های تحلیلی، مقایسه با شرکت­های مشابه در بازار یا استفاده از معیارهای مشخص و استاندارد برای اندازه­گیری ارزش استفاده شود.

ارزش­گذاری دارایی­های نامشهود

ارزش­گذاری دارایی­های نامشهود، فرآیند تعیین ارزش مالی دارایی­هایی است که فاقد ماهیت فیزیکی هستند، اما همگی ارزشمندند. این دارایی­ها شامل مالکیت معنوی، فناوری اختصاصی، حق ثبت اختراع، علائم تجاری، حق چاپ و همچنین شهرت برند و روابط با مشتریان هستند. بنابراین ممکن است به رویکرد متفاوتی از روش­های مرسوم ارزش­گذاری نیاز باشد.

فرآیند ارزش­گذاری

فرآیند ارزش­گذاری شامل چهار مرحله اصلی جمع­آوری اطلاعات، تحلیل داده­ها، محاسبه ارزش و ارائه گزارش ارزش­گذاری است. در ادامه، هر یک از این مراحل را به تفصیل بررسی خواهیم کرد:

1. جمع­آوری اطلاعات

اولین مرحله در فرآیند ارزش­گذاری، جمع­آوری اطلاعات جامع و دقیق است. این اطلاعات به سه دسته اصلی تقسیم می­شوند:

• اطلاعات مالی: شامل صورت­های مالی، ترازنامه­ها، صورت­های سود و زیان، جریان­های نقدی و سایر اطلاعات مالی است. این داده­ها به تحلیل­گر ارزش­گذاری کمک می­کند تا سلامت مالی شرکت را ارزیابی و پیش­بینی­های مالی دقیقی انجام دهد.
• اطلاعات عملکردی: این دسته از اطلاعات شامل شاخص­های کلیدی عملکرد (KPIs)، نرخ رشد کاربران، تعداد مشتریان، نرخ بازگشت مشتریان و سایر معیارهای عملکردی است.
• اطلاعات بازار: تحلیل بازار شامل بررسی اندازه بازار، نرخ رشد بازار، رقبا و سهم بازار شرکت است. اطلاعات بازار به تحلیل­گر کمک می­کند تا پتانسیل رشد و فرصت­های موجود در بازار را درک کند.

2. تحلیل داده­ها

پس از جمع­آوری اطلاعات، مرحله تحلیل داده­ها آغاز می­شود. در این مرحله، تحلیل­گر از روش­های مختلف برای تحلیل داده­ها استفاده می­کند:

• تحلیل روند مالی: بررسی روندهای تاریخی در داده­های مالی به تحلیل­گر کمک می­کند تا الگوهای عملکرد مالی را شناسایی و پیش­بینی­های دقیق­تری انجام دهد.
• تحلیلی مقایسه­ای: مقایسه شرکت با شرکت­های مشابه در صنعت می­تواند دیدگاه بهتری ازموقعیت و عملکرد آن در بازار ارائه دهد. این تحلیل شامل مقایسه نسبت­های مالی، شاخص­های عملکردی و ارزش­گذاری­های مشابه است.
• تحلیل SWOT: تجزیه و تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای شرکت می­تواند به تحلیل­گر کمک کند تا مزیت­های رقابتی و چالش­های پیش رو را شناسایی کند.

3. محاسبه ارزش

محاسبه ارزش شرکت بر اساس تحلیل­های انجام شده و استفاده از روش­های مختلف ارزش­گذاری انجام می­شود.

4. ارائه گزارش ارزش­گذاری

آخرین مرحله در فرآیند ارزش­گذاری، تهیه و ارائه گزارش ارزش­گذاری است. این گزارش باید به صورت حرفه­ای و دقیق تهیه شود و شامل تمام تحلیل­ها و محاسبات انجام شده باشد. اجزای اصلی گزارش ارزش­گذاری عبارتند از:

• خلاصه اجرایی: یک خلاصه کوتاه از نتایج ارزش­گذاری و نکات کلیدی که در گزارش به آنها پرداخته شده است؛
• مقدمه: توضیح مختصر درباره شرکت، هدف ارزش­گذاری و روش­های استفاده شده؛
• تحلیل داده­ها: توضیح دقیق تحلیل­های انجام شده بر اساس اطلاعات جمع­آوری شده، شامل تحلیل مالی، عملکردی و بازار؛
• محاسبه ارزش: توضیح روش­های استفاده شده برای محاسبه ارزش و نتایج به دست آمده؛
• نتیجه­گیری و توصیه­ها: جمع­یندی نتایج ارزش­گذاری و ارائه توصیه­هایی برای بنیان­گذاران و سرمایه­گذاران؛
• ضمائم: شامل تمامی جداول، نمودارها و اطلاعات تکمیلی که در تحلیل­ها استفاده شده است.

چالش­های ارزش­گذاری

ارزش­گذاری یک علم دقیق نیست؛ بلکه فرآیندی پیچیده و پویا است که به عوامل مختلفی از جمله مکان، شرایط، روند بازار، تقاضا و عرضه و مسائل حقوقی بستگی دارد. علاوه براین، زمانی که بازار بی­ثبات است، به این معنی که قیمت­ها به سرعت و به طور پیش­بینی­ناپذیری در نوسان هستند، کار ارزش­گذاری چالش­برانگیزتر هم می­شود. در ادامه به برخی از چالش­های اساسی ارزش­گذاری می­پردازیم:

1. کیفیت و در دسترس بودن داده­ها
2. انتخاب و به کارگیری روش­ها و فرض­های ارزش­گذاری مناسب
3. تعیین هدف و زمان ارزیابی
4. رعایت استانداردها و اصول ارزش­گذاری و اخلاق حرفه­ای
5. عدم اطمینان و ریسک ارزش­گذاری
6. کسب و به کارگیری بازخورد و یادگیری از ارزش­گذاری

سخن پایانی

ارزش­گذاری، فرآیندی است که نیازمند دانش­ مالی، تحلیل بازار و پیش­بینی دقیق می­باشد. با استفاده از روش­های مختلف ارزش‌گذاری و کمک گرفتن از کارشناسان حرفه­ای، صاحبان کسب­وکارها و سرمایه­گذاران می­توانند ارزش واقعی کسب­وکار را درک کرده و تصمیمات مناسبی اتخاذ نمایند. شرکت ارزش­آفرینان اقتصادی یکتا با داشتن دانش و تجربه در این حوزه، این پتانسیل را دارد تا در پروسه تعیین ارزش همراه و همیار شما باشد و ارزش منصفانه­ای از سهام، استارتاپ و دارایی­های نامشهود و ناملموس شما را در اختیارتان قرار دهد.

یکتا: یاریگر کسب­وکار شما برای تداوم ارزش­آفرینی